اجزای عالم | خیلی نزدیک
در اولین مطلب از دوره ابتدای نجوم، به بررسی نزدیکترین اجرام کیهانی از لحاظ ابعاد نجومی میپردازیم. به مرور زمان و پس از طی کردن دوره متوجه خواهید شد که ابعاد و مفاهیمی همچون دور و نزدیک، بزرگ و کوچک، درخشان و تاریک و … معنایی کاملا متفاوت از آنچه که میدانستهاید دارد.
سیارات
اجرام تقریبا کروی، جامد یا گازی بزرگی هستند که به دور ستاره مادر خود
(مانند خورشید) میگردند. بزرگترین سیاره در خانواده خورشیدی مشتری نام
دارد که جرمی معادل یک هزارم جرم خورشید را دارد. سیارات اجرام سماوی نسبتا
سرد بوده و انعکاس نور خورشید باعث مرئی شدن آنها میگردد. زمین، محل
زندگی ما نیز، یک سیاره است. در مورد زمین و سایر سیارات در آینده و مطالب
بعدی، بیشتر صحبت خواهیم کرد. البته اینفوگرافیکی در مورد آنها در انتهای مطلب قرار دادهایم.
قمرها
قمرها اغلب از اجتماع و تمرکز حلقه های غبار و گاز در پیرامون سیارهها درست میشوند. همه سیارات به جز سیاره عطارد و زهره هر کدام یک یا چند قمر دارند که به دور آنها میچرخند. مانند زمین که یک قمر به نام ماه دارد.
شهابها
اجسام جامد ریزی هستند که به دام گرانش زمین میافتند و در فاصله ۱۵۰ کیلومتری جو زمین و در اثر اصطکاک آن سوخته و غبار آنها به طرف زمین سقوط میکند. معمولا شهابها در فاصله ۸۰ کیلومتری سطح زمین کاملا از بین میروند، ولی بعضی اوقات احتمال دارد که کاملا تحلیل نگردند و به سطح زمین برسند، که در این صورت به آنها شهابسنگ گفته میشود.
دنبالهدارها
دنبالهدارها اجرام سماوی هستند که گه گاه ظاهر میشوند. هر دنبالهدار از یک هسته نورانی و دنباله طویلی تشکیل شده است. دنبالهدار با وجود اینکه صدها کیلومتر در ثانیه سرعت دارد برای یک چشم غیر مسلح (همچون ما) بیحرکت به نظر میرسد. سرعت آنها را میتوان از تغییر مکانش نسبت به ستارگان زمینه ثابت آسمان تعین کرد.
تا کنون نزدیک به هشتصد دنبالهدار کشف و نامگذاری گردیده است. اکثر دنبالهدارها در یک مدار بسته در حال حرکت هستند. چنین دنبالهدارهایی اهمیت زیادی داشته و بعد از یک دوره به نزدیکی زمین آمده و مشاهده شدهاند، که مشهورترین آنها دنبالهدار هالی است. مدارهای دنبالهدارهای دیگر سهموی یا هذلولی هستند و به احتمال زیاد اینها فقط یک بار در مجاورت زمین ظاهر می شوند و دیگر به نزدیکی زمین باز نمیگردند.
سیارکها
سیارههای خرد ، اجرام جامد کوچکی هستند که به دور خورشید میچرخند و تفاوت آنها با سیارات در اندازه آنها است. بزرگترین این سیارکها سِرِس نام دارد، که قطرش برابر با ۸۰۰ کیلومتر است. قطر اکثر آنها در حدود ۳ کیلومتر میباشد. سیارکها نیز توسط انعکاس نور خورشید قابل رویت میباشند ولی آنها را بدون تلسکوپ نمیتوان دید.
ستارگان
ستارگان گوی های سوزانی از گاز میباشند که بر خلاف سیارات، خود منبع نوراند. انرژی ستارگان ناشی از واکنشهای هستهای است. ماده اصلی تشکیلدهنده بیشتر ستارگان هیدروژن است. هیدروژن موجود در ستارگان طی فرآیند همجوشی هستهای به هلیوم تبدیل میشود و در حین این واکنش گرما و نور بسیار زیادی تابش مییابد. هر ستاره دارای عمر مشخص میباشد که بسته به نوع ستاره متفاوت است. ستارگان حجیم با نور بیشتر و حرارت زیاد عمر کوتاهتری نسبت به ستارگان کم نور و کوچک دارند. پایان عمر هر ستاره بستگی به میزان ذخیره هیدروژن در آن دارد. آنچه به اسم «خورشید» میشناسیم نیز ستاره منظومهی ما و نزدیکترین ستاره به ما است.