احمدرضازارعی

قدر ستاره ها – قدر ظاهری

اولین بار «ابرخس» منجم یونانی ستارگان آسمان را به ۶ دسته از لحاظ روشنایی تقسیم کرد. پرنورترین‌ها قدر یک

و کم‌نورترها قدر بزرگ‌تر داشتند. قدر ششمی‌ها کم نورترین اشیا قابل مشاهده توسط بشر با چشم غیر مسلح بودند.

این رده‌بندی را بطلمیوس در کتاب «المجسطی» آورده و به طور گسترده پذیرفته شد.

«ویلیام هرشل» متوجه شد که ستاره قدر یک بطلمیوس ۱۰۰ برابر از ستاره قدر شش پرنورتر است. همچنین او متوجه

شد که تفاوت روشنایی ستاره قدر یک تا دو و ستاره قدر دو تا سه مثل هم می‌باشند و همچنین برای بقیه. پس هر قدر

با قدر دیگر حدود ۲٫۵۱۱۸۸۶ مرتبه در درخشندگی تفاوت دارد.

قدر ظاهری (Apparent magnitude) یا قدر دیدگانی، مقیاسی عددی از درخشنده دیده شدن ستارگان بر روی زمین است.

هرچه عدد آن کمتر باشد روشنایی ستاره بیشتر است. قدر ظاهری بطور لگاریتمی با درخشندگی ستاره ارتباط دارد.

قدر ظاهری را با m نشان می‌دهند.

قسمت ششم دوره ابتدای نجوم | قدر

قدر سماک رامح یعنی پرنورترین ستاره صورت فلکی عوا تقریبا برابر صفر است. سیاره زهره قدری در حدود ۴- است در اینصورت

روشنایی سیاره زهره ۲٫۵۴ است.

یک ستاره از قدر ۱-  به ترتیب زیر  نسبت به قدرهای دیگر روشنای‌اش بیشتر است:

بیایید کمی فرمولی صحبت کنیم، اگر بخواهیم روشنایی دو ستاره را باهم مقایسه کنیم، در حالی که قدر آنها را

داشته باشیم کار خیلی راحتی را درپیش خواهیم داشت. در این مثال روشنایی ظاهر خورشید را با ماه مقایسه

می‌کنیم. قدر ظاهری خورشید ۲۶٫۷۴- و قدر ظاهری ماه ۱۲٫۷۴- است:

پس روشنایی ظاهری خورشید ۳۹۸۰۴۸ برابر ماه است.

قدر ستاره ها – قدر مطلق

قدر ظاهری به فاصله ناظر تا جسم وابسته‌است برای این که مقیاسی داشته باشیم که از فاصله مستقل باشد

قدر مطلق را تعریف می‌کنیم. قدر مطلق مقیاسی از درخشندگی ستاره می‌باشد.

قدر مطلق به صورت قدر ظاهری جسمی در فاصله ۱۰ پارسکی ناظر تعریف می‌شود. یعنی جرم آسمانی را

به فاصله ۱۰ پارسکی می‌بریم و از آنجا به آن نگاه می‌کنیم. قدر ظاهری خورشید برابر ۲۷- است در حالی که

قدر مطلق آن ۴٫۳+ است. قدر ظاهری را با M نشان می‌دهند.

بیایید چند مثال را بررسی کنیم تا مفهوم قدر مطلق را بیشتر متوجه شویم:

به جدول زیر نگاه کنید و گزینه درست را انتخاب کنید.

قدر مطلق شعرای یمانی برابر  ۲-  است یا ۱٫۴۵+؟

با توجه به جدول چون فاصله این ستاره برابر ۹ سال نوری است لذا برای بدست آوردن قدر مطلق باید ستاره را

به فاصله ۱۰ پارسکی برد و فاصله آن دورتر از الان خواهد شد. پس روشنایی آن کمتر خواهد شد و ۱٫۴۵+ درست است.

…قدر مطلق سهیل برابر  ۰٫۵-  است یا ۳٫۱-؟

چون فاصله‌اش تا ما برابر ۳۰ پارسک است وقتی به ۱۰ پارسکی آورده شود پرنورتر دیده خواهد شد. لذا ۳٫۱- درست است.

…قدر ظاهری سماک رامح برابر  ۰٫۰۶-  است یا ۰٫۴؟

چون قدر مطلق سماک رامح در فاصله ۱۰ پارسکی برابر ۰٫۳- است و فاصله آن ۳۶ سال نوری یعنی حدود ۱۱ پارسک است،

لذا قدر ظاهری آن کمتر خواهد بود. یعنی قدر ظاهری این ستاره برابر ۰٫۰۶- است.

با داشتن فاصله و یکی از دو قدر (قدر مطلق یا ظاهری) میتوان قدر مجهول دوم را به راحتی با استفاده از فرمول زیر بدست آورد:

در این فرمول M قدر مطلق، m قدر ظاهری و P فاصله بر حسب پارسک است.

مثلا قدر ظاهری سهیل برابر ۰٫۷۲- و فاصله ی آن برابر ۳۰ پارسک است پس:

لذا قدر مطلق سهیل برابر  -۳٫۰۷ است.

در پایان می‌توانید در تصویر زیر، قدر مجموعه‌ای از مهمترین اجرام آسمانی را مشاهده کنید.

قدر مجموعه ای از مهمترین و معروفترین اجرام آسمانی

منابع:

منبع عکس، منبع عکس